Van eind twaalfde eeuw tot de reformatie van 1580 was Oostwaard een kloosteruithof van de Sint-Stevensabdij, een Benedictinessenklooster in Oudwijk bij Utrecht. Eeuwenlang bood kloosteruithof Oostwaard, buiten de stad Utrecht, voedselvoorziening. Als versterkte hofstede gaf het daarnaast bescherming en ontspanning aan de nonnen, zo blijkt uit diverse bronnen. De familie Oostwaard fungeerde hier zo’n 200 jaar als pachtboer. Een kleinzoon was de bekende ‘bakker van Oostwaard’, afgebeeld op een schilderij van Jan Steen in 1658.
Links: De abdij Oudwijk bij Utrecht in welstand, prent, ca. 1839. De Sint-Stevensabdij, gebaseerd op een stadsplattegrond uit circa 1572. Rechts: Oostwaard aan de Vegt, Schoemaker Atlas: Kastelen, Oostwaard, 1710-1735, Koninklijke Bibliotheek.
Na de reformatie kwam Oostwaard vanaf 1698 in handen van diverse Amsterdamse kooplieden. Zij noemden zich ‘Heer van Oostwaard’ en bleven Oostwaard verpachten, maar hebben er nooit gewoond.
Bekende verpachters waren de familie Regout en Van Kempen, waar grootvader Huig Peek ook mee heeft gecorrespondeerd. Die correspondentie zich bevindt in Het Nieuwe Instituut te Rotterdam. De laatste verpachter was ASR.
Na een brand in 1922 is Oostwaard met behoud van de meeste, vaak nog dertiende-eeuwse, muren wederopgebouwd onder leiding van de bekende architect J.W. Hanrath en begon de familie Peek als de nieuwe pachter op de boerderij.
Bakker Arent Oostwaard en zijn vrouw Catharina Keizerswaard, Jan Havicksz. Steen, 1658, Rijksmuseum, Amsterdam.
De bakkerij van Catharina en Arent, telg van de familie Oostwaard, is begroeid met druivenranken. De schilder laat daarmee zien dat hier overvloed is: veel en goed brood, lekker bij de wijn. Een jongetje (de zoon van Jan Steen) blaast op een schaapshoorn om de buurt te laten weten dat de warme broodjes op de toonbank liggen af te koelen. Precies daarboven ligt een groep kadetjes, als een druiventros uit de hoorn des overvloeds. Arent schuift de zijn laatste broden van zijn schep en nonchalant neemt Catharina een zottinnekoek uit het mandje.
Voor meer informatie: https://www.rijksmuseum.nl/nl/collectie/SK-A-390.
Zilveren munt van Bisdom Utrecht
Bij archeologisch onderzoek onder supervisie van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed is in 2013 onder de vloer van het voorhuis in hoofdgebouw van boerderij Oostwaard een zeldzame zilveren munt gevonden van de bisschop David van Bourgondië uit 1471. De munt is geslagen in Deventer, deel van het bisdom. Het bisdom Utrecht, en dus ook Oostwaard, behoorde toen tot het Bourgondische hertogdom.
Bron: Middeleeuws Oostwerde onder de vloer, RAAP-rapport 3080, januari 2016.
Vikingzwaard
In 1941 is op de grens van het land van boerderij Oostwaard een vikingzwaard gevonden, bij een afgraving. Het zwaard dateert van de periode 950-1050, is ruim 90 cm lang en voorzien van merktekens. Het bevindt zich nu in de collectie van Centraal Museum Utrecht.
Inv.nr. 8783, Anoniem, Vikingzwaard, 950-1050, ijzer, gesmeed, Collectie Centraal Museum, Utrecht; schenking 1941.
© Centraal Museum Utrecht